زمان تخمینی مطالعه: 4 دقیقه
ایلیا سوتسکور، دانشمند ارشد OpenAI و یوشوا بنجیو، برنده تست تورینگ، این احتمال را رد نمیکنند که هوش مصنوعی خودآگاه روزی به واقعیت بدل خواهد شد. این ایده که هوش مصنوعی ممکن است روزی خودآگاه(conscious) باشد مدتهاست که موضوعی علمی تخیلی بوده است، اما برخی از محققان شروع به جدی گرفتن این مفهوم کردهاند. اخیراً یک انجمن ریاضی از سازمان ملل خواسته است تا مفهوم هوش مصنوعی را بررسی کند. و یوشوا بنجیو(Yoshua Bengio)، دانشمند مشهور هوش مصنوعی، مقالهای در مورد هوش مصنوعی خوآگاه نوشته است. هیجان ایجاد شده در این حوزه به سرعت در حال توسعه هوش مصنوعی مولد است و این امید را ایجاد کرده است که انسانها ممکن است ماشینهایی بسازند که علیرغم تلاش برای تعریف ماهیت خودآگاهی، واقعاً بتوانند خودشان فکر کنند.
سال گذشته، Ilya Sutskever، دانشمند ارشد OpenAI، پیشنهاد کرد که شبکههای پیشرفته هوش مصنوعی ممکن است دارای درجهای از خودآگاهی باشند. این پیشنهاد به دنبال اتفاقی بود که یک سال قبل از آن رخ داد و در آن یک مهندس گوگل پس از ادعای اینکه LaMDA، نسخه اولیه چت بات Bard، احساساتی از خود نشان داده است، اخراج شد.
نامه سرگشاده محققان در انجمن علوم هوشیاری ریاضی (AMCS) نیاز به تسریع تحقیقات در زمینه علم خودآگاهی را برجسته کرد. محققان در نامه خود به سازمان ملل نوشتند: «در آینده نزدیک، ساخت چنین سیستمهایی برای بازتولید جنبههای معماری و عملکرد مغز در سطح بالاتر اجتنابناپذیر است.» و در واقع، دیگر در قلمرو علمی تخیلی نیست. تصور کنید که سیستمهای هوش مصنوعی دارای احساسات و حتی خودآگاهی در سطح انسان هستند. سیستمهای هوش مصنوعی در حال حاضر ویژگیهای انسانی شناخته شده در روانشناسی، از جمله شواهد نظریه ذهن را نشان میدهند.
مسیری به سوی هوش مصنوعی خودآگاه
همه دانشمندان این حوزه با ایده هوش مصنوعی خودآگاه موافق نیستند، حداقل نه به این زودی. پاتریک هال، استاد دپارتمان علوم تصمیمگیری در دانشگاه جورج واشنگتن، در مصاحبهای گفت که یادگیری ماشین مسیر مستقیمی به سوی خودآگاهی نیست. پاتریک باتلین، نویسنده اصلی گزارش، اظهار داشت: «تحلیل ما نشان میدهد که سیستمهای هوش مصنوعی فعلی فاقد خودآگاهی هستند. با این حال، ما هیچ مانع فنی واضحی برای ایجاد سیستمهای هوش مصنوعی که میتوانند معیارهای خودآگاهی را برآورده کنند، شناسایی نکردیم.»
محققان شش تئوری خودآگاهی را به عنوان شاخصهای حیاتی برای شناسایی موجودیتهای خودآگاه معرفی کردند. یک فرضیه قابل توجه نظریه پردازش مکرر است که نشان میدهد مکانیسمهای بازخورد مغز برای سازگاری با موقعیتهای جدید، بهبود ادراکات، تصمیمگیری، شکلگیری خاطرات و یادگیری بسیار مهم هستند. این گزارش همچنین نظریه فضای کاری جهانی را برجسته میکند که نشان میدهد هوشیاری زمانی توسعه مییابد که اطلاعات به طور گسترده در مغز به اشتراک گذاشته میشود نه اینکه به ورودیهای حسی خاص محدود شود، و یک مرکز واحد برای فعالیتهای ذهنی مختلف ایجاد میکند.
باب راجرز، مدیر عامل Oii.ai و دانشمند ارشد پیشین داده در اینتل، در مصاحبهای گفت: اولین گام در هوش مصنوعی خودآگاه ممکن است این باشد که مهارت پیدا کردن و استفاده از راههای جدید برای حل مشکلات پیچیده را به آن بدهیم. به عنوان مثال، یک وسیله نقلیه خودران میتواند از ابزارهای زیادی مانند GPS و استراتژیهایی مانند به حداقل رساندن زمان سفر به جای مسافت سفر استفاده کند تا ما را به طور خودکار از نقطه A به نقطه B برساند. بر طبق گفته راجرز هوش مصنوعی میتواند برای برخی از وظایف، دقیقتر از انسان باشد. اما در نهایت تجربیات ذهنی یا احساسات خود را ندارد.
خودآگاهی چیست؟
امکان وجود هوش مصنوعی هوشیار سؤالات عمیق فلسفی و اخلاقی زیادی را ایجاد میکند. برای تعیین اینکه آیا هوش مصنوعی هوشیار است، ابتدا محققان باید به موضوع پیچیدهای بپردازند که «خودآگاهی» به چه معناست. جان تی بهرنز، استاد گروه علوم و مهندسی کامپیوتر در دانشگاه نوتردام، میگوید که شما میتوانید هوشیاری را به عنوان داشتن حداقل دو ایده مرتبط با یکدیگر در نظر بگیرید: عمل مستقل و خودآگاهی. او همچنین افزود: «بسیاری از سیستمهای محاسباتی و بیولوژیکی عملکرد مستقلی دارند، همانطور که در روباتها و خودروهای خودران میبینیم. “خودآگاهی یک ویژگی بارز هوشیاری انسان است، و این چیزی است که در حال حاضر کاملاً نظری و دور از دسترس است.”